Πάρτε τον έλεγχο του χρόνου – εξερευνήστε τα βίντεο αργής κίνησης, time-lapse και hyper-lapse

Παίζοντας με τον χρόνο και την κίνηση στα βίντεό σας, μπορείτε να αποκαλύψετε έναν κόσμο που συνήθως δεν είναι ορατός, επιβραδύνοντας τη γρήγορη δράση ή επιταχύνοντας συμβάντα μεγάλης διάρκειας, όπως η δύση του ήλιου ή τα σύννεφα που ταξιδεύουν στον ουρανό. Εδώ, ο ειδικός επί του θέματος κινηματογραφιστής Matthew Vandeputte μοιράζεται τις τεχνικές του για λήψεις σε όλο το φάσμα του χρόνου – από βίντεο αργής κίνησης μέχρι time-lapse και hyper-lapse.

Το κλειδί για όλες αυτές τις τεχνικές είναι ο ρυθμός καρέ. Ο ρυθμός καρέ ορίζει την ταχύτητα εγγραφής και αναπαραγωγής για το υλικό βίντεο, σε καρέ ανά δευτερόλεπτο (fps). Οι πιο συνηθισμένες τυπικές ταχύτητες εγγραφής και αναπαραγωγής είναι τα 25fps ή τα 30fps. Οι ταινίες καταγράφονται συνήθως στα 24fps, επομένως τα 25fps δίνουν μια πιο «κινηματογραφική» αίσθηση, ενώ τα 30fps προσφέρουν μεγαλύτερη ευκρίνεια και συχνά προτιμώνται για την καταγραφή αθλητικών και ειδησεογραφικών θεμάτων με γρήγορη κίνηση.

Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία ποια ταχύτητα θα επιλέξετε, αλλά συνήθως ο ρυθμός καρέ της εγγραφής θα πρέπει να ταιριάζει με αυτόν της αναπαραγωγής. Για να δημιουργήσετε πλάνα αργής κίνησης, πρέπει να κάνετε εγγραφή με ταχύτερο ρυθμό καρέ. Αν, για παράδειγμα, η ταχύτητα εγγραφής είναι 50fps και η ταχύτητα αναπαραγωγής του ίδιου πλάνου είναι 25fps, τότε οποιαδήποτε κίνηση θα εμφανιστεί στη μισή ταχύτητα.

Για να επιταχύνετε την παρέλευση του χρόνου, πρέπει να κάνετε εγγραφή με πιο αργό ρυθμό καρέ. Αν τραβήξετε 25 μεμονωμένα καρέ σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και τα αναπαραγάγετε στα 25fps, μπορείτε να συμπυκνώσετε τα λεπτά, τις ώρες ή ακόμα και τις ημέρες σε ένα μόνο δευτερόλεπτο βίντεο. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται τα βίντεο time-lapse και hyper-lapse. Τα βίντεο hyper-lapse είναι ένα είδος time-lapse όπου υπάρχει κίνηση της μηχανής. Για τις λήψεις time-lapse, κατά κανόνα χρησιμοποιείται τρίποδο ή κάποιος μηχανισμός ομαλού ελέγχου της κίνησης, ώστε η μηχανή να παραμένει σχεδόν στο ίδιο σημείο. Ωστόσο, για τις λήψεις hyper-lapse, η θέση της μηχανής αλλάζει μεταξύ των φωτογραφιών.

«Η τεχνική time-lapse είναι ένας πολύ καλός τρόπος να δημιουργήσετε μια λήψη ‘προσανατολισμού’ ή την εισαγωγική λήψη για μια νέα σκηνή ή τοποθεσία, όπως ένα ευρύ τοπίο ή ένα αστικό τοπίο», εξηγεί ο Matthew. «Οι λήψεις hyper-lapse μοιάζουν περισσότερο με λήψεις με ειδικά εφέ, όπου παίρνεις τον θεατή μαζί στο ταξίδι. Όπως μου είπε κάποτε ένας σκηνοθέτης, είναι σαν μια πτήση μέσα στον χρόνο και τον χώρο.»

Ο Matthew είναι κινηματογραφιστής και μοντέρ ο οποίος ειδικεύεται στη δημιουργία εντυπωσιακών πλάνων που συνδυάζουν βίντεο σε πραγματικό χρόνο και βίντεο αργής κίνησης με ξεχωριστές τεχνικές time-lapse και hyper-lapse. Το έργο του χρησιμοποιείται σε εμπορικές παραγωγές και μπορείτε να το δείτε στο Netflix, το National Geographic και το Discovery Channel.

«Όταν ήμουν στη σχολή κινηματογράφου, πριν από 11 περίπου χρόνια, είδα ένα time-lapse αστροφωτογραφίας το οποίο με συνεπήρε», αποκαλύπτει. «Εκείνη την εποχή είχα μια EOS 600D [την οποία έχει πλέον διαδεχτεί η Canon EOS 850D] και συνειδητοποίησα ότι μου παρείχε τα μέσα για να δημιουργώ κι εγώ βίντεο time-lapse. Έτσι, εκείνο το βράδυ τράβηξα την πρώτη μου ακολουθία λήψεων και από τότε δεν σταμάτησα ποτέ.»

Σε αμφότερες τις τεχνικές time-lapse και hyper-lapse απαιτείται η λήψη στατικών εικόνων ανά τακτά διαστήματα. Για βίντεο time-lapse, ο Matthew προτείνει τη λήψη τουλάχιστον 300 φωτογραφιών, «καθώς έτσι θα εξασφαλίσετε βίντεο διάρκειας τουλάχιστον 10 δευτερολέπτων, με αναπαραγωγή είτε στα 25fps είτε στα 30fps.»

Ωστόσο, ορισμένες μηχανές EOS, συμπεριλαμβανομένης των Canon EOS R6 και EOS RP, διαθέτουν ενσωματωμένο χρονόμετρο μεσοδιαστημάτων, το οποίο μπορεί να αυτοματοποιήσει τη διαδικασία για εσάς, καθώς και μια κατάσταση Λήψης ταινίας παρέλευσης χρόνου, που δημιουργεί βιντεοκλίπ έτοιμα για κοινοποίηση απευθείας από τη μηχανή. Ωστόσο, ο Matthew προτιμά να αποθηκεύει μεμονωμένες φωτογραφίες ως αρχεία RAW, καθώς αυτό του προσφέρει περισσότερες επιλογές κατά τη φάση της επεξεργασίας μετά τη λήψη. Αφού επεξεργαστεί τις εικόνες RAW, εφαρμόζει ψηφιακή σταθεροποίηση στο Adobe After Effects* και κάνει την τελική επεξεργασία στο Adobe Premiere Pro.* Ωστόσο, μπορείτε να ξεκινήσετε τη δημιουργία βίντεο time-lapse από ένα σύνολο αρχείων JPEG σε διάφορα λογισμικά, όπως το δωρεάν iMovie σε Mac ή το MakeAVI σε PC.

Για βίντεο hyper-lapse, ο Matthew υποστηρίζει ότι τα πολλά καρέ μπορεί να μην είναι πρακτικά. «Αν έπρεπε να τραβήξετε 300 φωτογραφίες για ένα βίντεο hyper-lapse, μπορεί να σας έπαιρνε ατελείωτες ώρες να μετακινείτε το τρίποδο και να προσαρμόζετε το κάδρο σε κάθε λήψη. Και για τα περισσότερα κλιπ hyper-lapse, δεν χρειάζεστε μια ακολουθία τόσο μεγάλης διάρκειας. Επομένως, θα πρότεινα να τραβήξετε τουλάχιστον 120 φωτογραφίες. Προτείνω επίσης να τραβάτε την κάθε φωτογραφία μη αυτόματα, προσπαθώντας παράλληλα να διατηρήσετε μια συνέπεια όσον αφορά το διάστημα μεταξύ των λήψεων. Αν βασιστείτε στην αυτοματοποιημένη λήψη ανά διαστήματα και δεν έχετε προλάβει να καδράρετε τη σκηνή μέχρι να ενεργοποιηθεί η λειτουργία, ίσως χρειαστεί να ξεκινήσετε πάλι από την αρχή.»

Η ταχύτητα της κίνησης που θέλετε να καταγράψετε σε ένα βίντεο time-lapse ή hyper-lapse θα καθορίσει το διάστημα που θα χρησιμοποιηθεί μεταξύ κάθε φωτογραφίας. Τα θέματα με γρήγορη κίνηση μπορεί να απαιτούν σύντομα διαστήματα μερικών δευτερολέπτων, ενώ τα θέματα αργής κίνησης, όπως ένα λουλούδι που ανθίζει ή ένα φρούτο που αποσυντίθεται, μπορεί να χρειάζονται διαστήματα αρκετών λεπτών.

Αν φωτογραφίζετε κάτι από κοντά για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να εξετάσετε το ενδεχόμενο χρήσης τεχνητού φωτισμού, ώστε να διασφαλίσετε ότι οι συνθήκες φωτισμού δεν θα μεταβάλλονται δραστικά. Ωστόσο, για τα τοπία και τα αστικά τοπία, η αλλαγή στο φως καθώς κυλάει ο χρόνος πιθανώς να αποτελέσει βασικό σημείο ενδιαφέροντος στα πλάνα σας. Ένα σημαντικό κομμάτι εξοπλισμού είναι το τρίποδο, επειδή αν η μηχανή μετακινηθεί μεταξύ των λήψεων τα στατικά αντικείμενα θα «τρεμοπαίζουν» ενοχλητικά και τα κινούμενα αντικείμενα θα αναπηδούν στο πλάνο με αφύσικο τρόπο. Για μια αποτελεσματική λήψη hyper-lapse, η μηχανή πρέπει να μοιάζει να κινείται ομαλά, χωρίς αναπηδήσεις.

«Για μια λήψη hyper-lapse, χρειάζεστε τρία στοιχεία», λέει ο Matthew. «Προφανώς χρειάζεστε ένα θέμα, και μια τροχιά ή μια διαδρομή για να ακολουθήσετε. Αυτή η διαδρομή μπορεί να κατευθύνεται προς το αντικείμενο, να απομακρύνεται από αυτό, να κινείται πλαγίως ή να σχηματίζει έναν κύκλο γύρω από το αντικείμενο. Το τρίτο στοιχείο που χρειάζεστε είναι ένα σταθερό σημείο, το οποίο θα μπορέσετε να διατηρήσετε ακριβώς στην ίδια θέση σε κάθε φωτογραφία.» Αν επιλέξετε ένα σημείο στη σκηνή και το διατηρήσετε στην ίδια θέση σε κάθε καρέ, τότε η μηχανή θα μοιάζει σαν να περιστρέφεται γύρω από αυτό το σημείο και η κίνηση θα φαίνεται ομαλή και όχι απότομη. Για να διατηρήσετε το σταθερό σημείο στην ίδια ακριβώς θέση, ο Matthew προτείνει να το επισημαίνετε με το ίδιο σημείο AF σε κάθε λήψη ή να ενεργοποιήσετε την υπέρθεση πλέγματος στη μηχανή σας.

Μπορείτε να τραβήξετε λήψεις time-lapse από πολύ κοντά (για παράδειγμα, για να απαθανατίσετε ένα λουλούδι που ανθίζει) ή από χιλιόμετρα μακριά (όπως μια πανοραμική άποψη των σύννεφων που ταξιδεύουν πάνω από ένα τοπίο). Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όποιον φακό ταιριάζει καλύτερα στη σκηνή, αλλά για τη δουλειά του ο Matthew προτιμάει τον Canon EF 24-70mm f/4L IS USM, ενώ με μηχανές του Συστήματος EOS R προτιμάει τον Canon RF 24-70mm F2.8L IS USM ή τον Canon RF 24-105mm F4-7.1 IS STM, επειδή το εύρος εστιακών αποστάσεων είναι ιδανικό για τα διάφορα θέματα που φωτογραφίζει. Για λήψεις hyper-lapse, συμβουλεύει να μην φωτογραφίζετε ποτέ με εύρος μεγαλύτερο των 24mm, λόγω του κινδύνου παραμόρφωσης της προοπτικής που είναι πιθανό να δημιουργήσουν οι εξαιρετικά ευρυγώνιοι φακοί στα άκρα του κάδρου – «για παράδειγμα, αν φωτογραφίζετε στα 16mm και το καδράρισμα μεταξύ των λήψεων μετατοπιστεί κατά μόλις λίγα εκατοστά, τότε δεν θα μπορέσετε να διορθώσετε την προοπτική μετατόπισης στα άκρα όταν θα κάνετε την επεξεργασία μετά τη λήψη.»

«Τα βίντεο time-lapse και αργής κίνησης βρίσκονται στα δύο αντίθετα άκρα του φάσματος του χρόνου», λέει ο Matthew. «Η λειτουργία time-lapse επιταχύνει την κίνηση, ενώ η λειτουργία αργής κίνησης την επιβραδύνει.» Γι' αυτόν τον λόγο, η λειτουργία αργής κίνησης είναι ιδανική για την παρακολούθηση γρήγορων σκηνών δράσης, οι οποίες κανονικά θα ήταν υπερβολικά γρήγορες για να τις απολαύσει κανείς.

Οι λήψεις με αργή κίνηση είναι από πολλές απόψεις πιο εύκολο να πραγματοποιηθούν από ό,τι οι λήψεις time-lapse. Όλες οι μηχανές στις τρέχουσες σειρές Canon EOS και PowerShot (εκτός από την PowerShot ZOOM) μπορούν να τραβήξουν βίντεο σε ταχύτερους ρυθμούς καρέ. Ωστόσο, οι ταχύτεροι ρυθμοί καρέ είναι συνήθως διαθέσιμοι μόνο κατά την εγγραφή σε χαμηλότερη ανάλυση βίντεο – για παράδειγμα, η EOS R6 προσφέρει ταχύτητες 50fps και 60fps στα 4K ή 100fps και 120fps σε Full HD.

Η λήψη δεν χρειάζεται να γίνει σε ακριβή πολλαπλάσια του ρυθμού καρέ εξόδου. Για παράδειγμα, μπορείτε να κάνετε τη λήψη στα 120fps, αν η μηχανή σας προσφέρει αυτήν τη δυνατότητα, και να μειώσετε την ταχύτητα στα 25fps κατά τη φάση επεξεργασίας μετά τη λήψη. Όσο πιο γρήγορος είναι ο ρυθμός καρέ κατά τη λήψη τόσο πιο αργά θα φαίνονται τα θέματα κατά την αναπαραγωγή σε κανονική ταχύτητα.

Η ταχύτητα κλείστρου είναι συνήθως ένας από τους τρόπους να ελέγξουμε την έκθεση, ωστόσο καθορίζει επίσης πώς θα φαίνονται τα κινούμενα αντικείμενα στην εικόνα. Ο Matthew προειδοποιεί ότι η χρήση γρήγορων ταχυτήτων κλείστρου σε λήψεις time-lapse ή hyper-lapse θα παγώσουν όλη την κίνηση και θα έχουν ως αποτέλεσμα ένα απόλυτα ευκρινές καρέ, κάτι που δίνει την αίσθηση της διακεκομμένης και σπασμωδικής κίνησης όταν τα καρέ αναπαράγονται ως βίντεο. «Η χρήση χαμηλότερης ταχύτητας κλείστρου για να θολώσουν τα κινούμενα στοιχεία, όπως διερχόμενα αυτοκίνητα και άνθρωποι, έχει πραγματικά εντυπωσιακό αποτέλεσμα.»

Πώς θα αποφασίσετε ποια είναι η σωστή ταχύτητα κλείστρου; «Υπάρχει ο κανόνας του κλείστρου 180 μοιρών», εξηγεί ο Matthew, «σύμφωνα με τον οποίο η ταχύτητα κλείστρου για τα κλιπ βίντεο πρέπει να είναι αντίστροφη του διπλάσιου του ρυθμού καρέ. Έτσι, αν κάνετε λήψη στα 25fps, η ταχύτητα κλείστρου θα πρέπει να είναι 1/50 δευτ. Αυτό εξασφαλίζει υπέροχο θόλωμα της κίνησης και τα πιο κινηματογραφικά πλάνα. Χρησιμοποιώ ακόμα και σήμερα αυτόν τον κανόνα κατά τις λήψεις με αργή κίνηση σε υψηλότερους ρυθμούς καρέ. Για παράδειγμα, χρησιμοποιώ ταχύτητα κλείστρου 1/200 δευτ. όταν τραβάω στα 100fps.»

Ακόμη και κατά τη λήψη μιας ακολουθίας στατικών εικόνων σε πολύ πιο αργό ρυθμό καρέ για βίντεο time-lapse ή hyper-lapse, ο Matthew εφαρμόζει και πάλι τον κανόνα του κλείστρου 180 μοιρών, ως ένα σημείο. «Αν έχετε ένα διάστημα τεσσάρων δευτερολέπτων μεταξύ των λήψεων, κάτι που είναι αρκετά συνηθισμένο για τα σύννεφα, τότε η έκθεση κάθε εικόνας θα έχει διάρκεια δύο δευτερολέπτων. Όταν τα διαστήματά σας αποκτούν μεγαλύτερη διάρκεια και φτάνουν ακόμα και το λεπτό, δεν χρειάζεται να εφαρμόσετε τον κανόνα. Ωστόσο, συνιστώ ανεπιφύλακτα να κάνετε πάντα τις λήψεις με ταχύτητες κλείστρου μεγαλύτερης διάρκειας και πάνω σε τρίποδο.»

Η χρήση ταχυτήτων κλείστρου μεγαλύτερης διάρκειας μπορεί να σημαίνει ότι ίσως χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε άλλα μέσα για να ελέγξετε την έκθεση. Γι’ αυτό, ο Matthew χρησιμοποιεί ένα φίλτρο ND για να μειώσει την ποσότητα φωτός που εισέρχεται στον φακό. «Αν οι λήψεις γίνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας, τότε θα χρειαστείτε ένα πολύ ισχυρό φίλτρο ND στον φακό για να πετύχετε καλή έκθεση με χαμηλότερη ταχύτητα κλείστρου», αναφέρει.

Τώρα που έχετε στη διάθεσή σας όλα τα εργαλεία για να αποτυπώσετε τον χρόνο και την κίνηση με έναν νέο δημιουργικό τρόπο, γιατί να μην δοκιμάσετε να δημιουργήσετε μια ταινία αργής κίνησης, time-lapse ή hyper-lapse στις επόμενες λήψεις σας;


Σύνταξη: Marcus Hawkins


^{*Οι επωνυμίες Adobe, Adobe Premiere και After Effects είναι σήματα κατατεθέντα ή εμπορικά σήματα της Adobe στις Ηνωμένες Πολιτείες ή/και σε άλλες χώρες.}