Δημιουργία ντοκιμαντέρ: ένας οδηγός βήμα προς βήμα για κινηματογράφηση επαγγελματικού επιπέδου

Όλοι μπορούμε να αφηγηθούμε μια ιστορία. Υπάρχει καλύτερος τρόπος να μοιραστείτε τη δικό σας με ένα ντοκιμαντέρ σε βίντεο υψηλής ποιότητας, το οποίο τραβήχτηκε με μια μηχανή EOS της Canon; Ο πρεσβευτής της Canon και βραβευμένος κινηματογραφιστής και φωτογράφος, Joel Santos, έχει πάθος να ανακαλύπτει συναρπαστικές ιστορίες και να τις ζωντανεύει στην οθόνη. Έχει αναλάβει το γύρισμα και την παραγωγή για περισσότερα από 50 τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ, τα οποία γυρίστηκαν τόσο στην Πορτογαλία όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Εδώ, μοιράζεται τις κορυφαίες συμβουλές του για τους λάτρεις του χώρου που θέλουν να γυρίσουν τα δικά τους ντοκιμαντέρ.

Ο ευκολότερος τρόπος για να ξεκινήσετε να δημιουργείτε ντοκιμαντέρ είναι να αφηγηθείτε μια ιστορία που είναι κοντά στο σπίτι σας και κοντά στην καρδιά σας. Ο Joel προτείνει να συνομιλείτε με άτομα της ευρύτερης οικογένειάς σας και να τους ρωτάτε για το παρελθόν τους. «Αν πρόκειται για ηλικιωμένο άτομο, ίσως τον ρωτήσετε για το πώς ήταν η ζωή όταν ήταν στην ηλικία σας ή για μια περιπέτειά του», αναφέρει. «Μπορεί επίσης να είναι κάποιος που ζει σε διαφορετικό αστικό ή αγροτικό περιβάλλον από εσάς.» Δεδομένου ότι η ζωή ήταν τόσο διαφορετική για τους περισσότερους από εμάς τον τελευταίο περίπου χρόνο, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική ιστορία.

«Πρέπει να βρείτε κάτι που θα σας εξάψει την περιέργεια και θα σας κάνει να θέλετε να μάθετε περισσότερα. Όταν συμβεί αυτό, υπάρχει μια ιστορία για να αφηγηθούμε. Μου αρέσει πραγματικά η ιδέα της δημιουργίας ντοκιμαντέρ με βάση τις εμπειρίες των φίλων και της οικογένειας. Ορισμένοι λένε ότι τα ντοκιμαντέρ δεν πρέπει να είναι προσωπικά, αλλά εγώ λέω: γιατί όχι; Αν έχετε μια ισχυρή άποψη για κάτι με το οποίο πραγματικά ταυτίζεστε, είναι κάτι για το οποίο αξίζει να γυριστεί ένα ντοκιμαντέρ.»

Η τοποθεσία και ο φωτισμός αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους για κάθε ντοκιμαντέρ, αλλά δεν χρειάζεστε μια εξωτική τοποθεσία για να αφηγηθείτε μια ιστορία. «Δεν έχει να κάνει με ένα γραφικό φόντο, καθώς κάθε ιστορία συνδέεται ουσιαστικά με το σημείο όπου προβάλλεται», εξηγεί ο Joel. «Γυρίζετε ένα ντοκιμαντέρ, γι' αυτό είναι πιο σημαντικό να μένετε πιστοί στο σημείο όπου λαμβάνει χώρα η ιστορία, είτε πρόκειται για το σπίτι κάποιου είτε για έναν χώρο γραφείου.

«Όπως και με τις φωτογραφίες, πρέπει να φροντίσετε για την τοποθέτηση κάθε πράγματος που υπάρχει μέσα στη σκηνή», προσθέτει. «Είναι τα χρώματα σωστά; Προεξέχει τηλεγραφικός πόλος από το κεφάλι κάποιου; Αν και δεν σκηνοθετείτε ενεργά την ιστορία κατά το γύρισμα ενός ντοκιμαντέρ, πρέπει να μπορείτε να συνθέτετε τις λήψεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όταν γίνει η ένωση όλων των στοιχείων της σκηνής, δένουν αποτελεσματικά;»

Για τον Joel, το φως είναι η πιο σημαντική πρώτη ύλη που πρέπει να λαμβάνετε υπόψη κατά τη λήψη βίντεο, όπως και κατά τη λήψη φωτογραφιών. «Το φως θα διαμορφώσει το θέμα σας, τη θέση σας και οτιδήποτε προκύπτει από αυτά. Τα πάντα εισέρχονται στο μαγικό ορθογώνιο μιας οθόνης που τραβά τους θεατές και τους κάνει να θέλουν να το παρακολουθήσουν.»

Να θυμάστε, όμως, ότι μπορείτε να ζωγραφίσετε ζωντανές εικόνες, όπου κι αν βρίσκεστε, με όποιο κιτ κι αν έχετε. Είναι ωραίο να χρησιμοποιείτε φυσικό φως, να φωτίζετε το θέμα σας με οπίσθιο φωτισμό ή να δημιουργείτε βαθιές σκιές για μια πρόσθετη αίσθηση μυστηρίου.

Το κλειδί για την αποτελεσματική αφήγηση μιας ιστορίας είναι να εξετάζετε πάντα τον τρόπο με τον οποίο οι μεμονωμένες λήψεις θα συνεργάζονται αργότερα στη σειρά. Αυτό είναι κάτι στο οποίο μπορείτε να εξασκηθείτε εύκολα, ακόμα και αν ξεκινάτε να γυρίζετε ντοκιμαντέρ στο σπίτι. «Χρειάζεστε μια βασική λήψη που να αποκαλύπτει το πού θα εκτυλιχθεί η δράση», λέει ο Joel. «Στη συνέχεια, θα πρέπει να παρουσιάσετε το θέμα: τη λήψη του προσώπου, το μισό πάνω μέρος του σώματος, ολόκληρο το σώμα, το άτομο στο πλαίσιο του περιβάλλοντός του, να προχωρήσετε στη δράση και την αντίδραση, δείχνοντας τα χέρια και τις χειρονομίες. Κατά τη λήψη, σκεφτείτε πώς οι διαφορετικές σκηνές θα μεταβαίνουν η μία στην άλλη, όταν θα έρθει η ώρα να επεξεργαστείτε τα πάντα μαζί. Είναι επίσης απαραίτητο να έχετε πάντα υπόψη σας τη συνέχεια. Μπορεί να καταλήξετε να κάνετε διαφορετικές λήψεις που θα ακολουθούν διαδοχικά η μια την άλλη στο ντοκιμαντέρ.»

«Κάθε καλή ιστορία χρειάζεται μια κορύφωση. Το ντοκιμαντέρ είναι καλύτερο, όταν ολοκληρώνεται με μια λύση που δίνει στο θεατή την αίσθηση ότι ανταμείβεται. Διαφέρει από τη δημιουργία βίντεο για το Instagram. Δεν δημιουργείτε ντοκιμαντέρ για να μαζέψετε ενδείξεις "μου αρέσει". Πρέπει να έχετε το πνεύμα ενός δημοσιογράφου και να μένετε πιστοί στο θέμα και την τοποθεσία.»

Ο Joel πιστεύει ότι αν είστε δημιουργός ντοκιμαντέρ σε αρχικό στάδιο, πρέπει να είστε όσο το δυνατόν πιο αυθεντικός. «Ακόμα και όταν μια ιστορία δεν είναι πρωτότυπη, ο τρόπος με τον οποίο την αντιλαμβάνεστε είναι μοναδικός. Επικεντρωθείτε σε αυτό και απλώς να είστε ο εαυτός σας, αντί να προσπαθείτε να μιμηθείτε το στυλ κάποιου άλλου.

«Αξίζει επίσης να ψάξετε βαθιά. Υπάρχει κάτι ιδιαίτερο για το άτομο που βιντεοσκοπείτε; Είναι ένα στοιχείο που κάνει το ντοκιμαντέρ να ξεχωρίζει, οπότε το κλειδί είναι να είστε ανοιχτοί, να αλληλεπιδράτε με το θέμα σας και να βρίσκετε αυτό που το κάνει συναρπαστικό.»

Για τον Joel, η κίνηση είναι επίσης ένα σημαντικό εργαλείο. «Εάν πρόκειται για στατική σκηνή χωρίς κίνηση, ο θεατής θα χάσει γρήγορα το ενδιαφέρον του. Πρέπει να μεταδώσετε μια αίσθηση προόδου, την αίσθηση ότι ο χρόνος κινείται και κινείται προς τα εμπρός.

«Είναι πάντα καλό να παίζεις με τις γωνίες. Αξιοποιήστε πλήρως τη φαντασία σας. Μην μένετε προσκολλημένοι σε ένα σημείο, αλλά νιώστε ελεύθερα να κινείστε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων», συνεχίζει. «Αν δύο άτομα βρίσκονται σε μια σκηνή, η αλλαγή της θέσης λήψης μπορεί να σας βοηθήσει να αποτυπώσετε τη δράση και την αντίδραση και να ενισχύσετε τις διαφορές στην προοπτική.» Τα πιο πρόσφατα μοντέλα μηχανών Canon διαθέτουν εξαιρετικά αποτελεσματική ηλεκτρονική σταθεροποίηση εικόνας για τη λήψη βίντεο, ώστε να μην χρειάζεστε τρίποδο για την εξάλειψη την ενοχλητική αστάθεια της μηχανής.

Οι μηχανές EOS R5 και EOS R6 της Canon διαθέτουν σύστημα σταθεροποίησης αισθητήρων που αντισταθμίζουν κάθε κίνηση της μηχανής. Οι φακοί ζουμ μπορούν επίσης να αποτελέσουν ένα ισχυρό εργαλείο για την αλλαγή της εστιακής απόστασης κατά τη λήψη, καθώς και οι φακοί με ενσωματωμένο IS και STM που σας επιτρέπουν να εστιάζετε κατά τη διάρκεια της εγγραφής βίντεο σχεδόν αθόρυβα.

«Η συχνή αλλαγή της θέσης λήψης μπορεί να προσθέσει μια αίσθηση ρυθμού», προσθέτει ο Joel. «Χωρίς αλλαγές στις γωνίες προβολής, ένα ντοκιμαντέρ δεν θα είναι τόσο πλούσιο. Η αποτύπωση σε φιλμ είναι σαν το μαγείρεμα. Μερικές φορές πρέπει να έχετε ποικιλία.»

«Οι μηχανές Canon όπως η Canon EOS R5 που έχω, καθώς και τα πιο οικονομικά μοντέλα όπως τα Canon EOS M50 Mark II, Canon EOS 850D και Canon EOS RP, διαθέτουν αυτόματη εστίαση Dual Pixel CMOS, η οποία λειτουργεί πολύ καλά για τη λήψη βίντεο, ενώ σας επιτρέπουν να μεταβαίνετε εύκολα από τη μία περιοχή του πλαισίου στην άλλη. Προσφέρουν επίσης τη λειτουργία Servo AF ταινίας, η οποία μπορεί να παρακολουθεί συνεχώς κινούμενα θέματα μέσα στο πλαίσιο.»

Ωστόσο, ο Joel τονίζει ότι κάθε τεχνική που χρησιμοποιείτε πρέπει να βελτιώνει την ιστορία. «Ποτέ μην χρησιμοποιείτε μια τεχνική μόνο για να την χρησιμοποιήσετε. Αν θέλετε να τραβάτε την προσοχή του θεατή σε ένα συγκεκριμένο πράγμα, η εστίαση είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα. Για τους ψαράδες, ίσως θέλετε να εστιάσετε σε ένα ψάρι σε ένα δίχτυ και, στη συνέχεια, να μετακινήσετε το σημείο εστίασης στο πρόσωπο του ψαρά για να δείξετε την αντίδραση.»

Όταν ξεκινάτε, ο Joel σας συνιστά να μάθετε να χρησιμοποιείτε το διάφραγμα για να δημιουργείτε διαφορετικά κινηματογραφικά εφέ. «Μαζί με το φως και την έκθεση, το διάφραγμα ελέγχει το βάθος πεδίου. Τα ευρεία διαφράγματα [χαμηλοί αριθμοί f] μπορούν να σας βοηθήσουν να εστιάζετε την προσοχή στο θέμα τοποθετώντας το φόντο εκτός εστίασης», εξηγεί. «Τα στενά διαφράγματα σάς παρέχουν μεγάλο βάθος πεδίου, για τις περιπτώσεις που θέλετε να διατηρείτε κοντινά και μακρινά αντικείμενα ταυτόχρονα ευκρινή.

«Όσον αφορά τις ταχύτητες κλείστρου, το ιδανικό είναι συνήθως η αντίστροφη της ταχύτητας καρέ δύο φορές. Επομένως, αν φωτογραφίζετε με ταχύτητα 25 καρέ ανά δευτερόλεπτο, είναι καλύτερα να στοχεύετε με ταχύτητα κλείστρου 1/50. Αν χρησιμοποιείτε μεγαλύτερη ταχύτητα κλείστρου, τα κινούμενα αντικείμενα τείνουν να μην δείχνουν σταθερά αντί να κινούνται ομαλά. Αν φωτογραφίζετε σε έντονο φως, θα πρέπει να ενεργοποιήσετε μια αρκετά αργή ταχύτητα κλείστρου με το διάφραγμα που θέλετε να χρησιμοποιήσετε και να προσαρμόσετε στον φακό ένα φίλτρο ND (ουδέτερης πυκνότητας). Σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, η χρήση χαμηλότερης ταχύτητας κλείστρου μπορεί να λειτουργήσει ικανοποιητικά, καθώς ενισχύει το θάμπωμα κίνησης και αποτρέπει την ανάγκη χρήσης υψηλής ρύθμισης ISO που μπορεί να υποβαθμίσει την ποιότητα της εικόνας.»

• Μια ευφάνταστη εναρκτήρια λήψη θα τραβήξει την προσοχή και θα κάνει ακόμη πιο ενδιαφέρον το ντοκιμαντέρ σας. Εδώ, ο Joel τοποθετεί μια μηχανή στο καπό του αυτοκινήτου του και χρησιμοποιεί τη δωρεάν εφαρμογή Canon Camera Connect στο smartphone του ως τηλεχειριστήριο, βάζοντας τον θεατή μέσα στη σκηνή. Το επόμενο βήμα είναι να παρουσιάσετε το βασικό άτομο που αποτελεί το θέμα της ταινίας, τοποθετώντας το στη θέση του στη σκηνή.
• Όταν βιντεοσκοπείτε άτομα που βρίσκονται εν κινήσει, η λειτουργία αυτόματης εστίασης ανίχνευσης προσώπων είναι ιδανική για να τα διατηρείτε ευκρινή, ενώ κινούνται, και για να είστε σίγουροι ότι αποτελούν το κύριο θέμα της προσοχής. Χρησιμοποιήστε μια αρκετά γρήγορη ταχύτητα Servo AF για να συμβαδίζετε με την κίνηση. Το αντίθετο ισχύει, όταν αλλάζετε το σημείο εστίασης από μια περιοχή μιας σκηνής σε μια άλλη, το οποίο μπορεί να τονιστεί χρησιμοποιώντας ένα στενό βάθος πεδίου, θολώνοντας το φόντο. Αυτήν τη φορά, επιλέξτε χαμηλότερη ταχύτητα Servo AF, για να δημιουργήσετε μια ομαλή μετάβαση.
• Μην υποθέτετε ότι, επειδή κάνετε λήψη βίντεο, θα υπάρχει αυτόματα κίνηση στη λήψη. Για να διατηρήσετε το ενδιαφέρον του θεατή κατά τη βιντεοσκόπηση στατικών αντικειμένων, δημιουργήστε κίνηση με κλίση ή πανοραμική μετατόπιση. Μπορείτε ακόμη και να συνδυάσετε την κλίση και την πανοραμική κίνηση για να δημιουργήσετε ένα ενδιαφέρον εφέ περιστροφικής κίνησης.
• Σε σκηνές με υψηλή αντίθεση, υπάρχει ο κίνδυνος φωτεινά σημεία να γίνονται λευκά και σκοτεινές σκιές να σκουραίνουν υπερβολικά. Χρησιμοποιήστε την επιλογή λήψης HDR (υψηλό δυναμικό εύρος) της Canon για πιο ισορροπημένη συνολική έκθεση, που κυριαρχεί στα φωτεινά σημεία και ενισχύει τις σκιές. Ένα άλλο καλό κόλπο είναι να χρησιμοποιήσετε ένα φίλτρο κυκλικής πόλωσης. Το φίλτρο αυτό μπορεί να μειώσει τις ανεπιθύμητες αντανακλάσεις και να ενισχύσει το χρώμα, ενώ η μείωση της μετάδοσης φωτός μέσω του φίλτρου επιτρέπει τη χρήση ευρύτερων διαφραγμάτων και αποτρέπει την ανάγκη για υπερβολικά υψηλές ταχύτητες κλείστρου.
• Τέλος, μην περιορίζεστε σε πρόσωπα που μιλούν. Όπως και κάθε άλλη ταινία, ένα καλό ντοκιμαντέρ πρέπει να έχει ρυθμό. Αλλάξτε τη θέση σας για λήψη από διαφορετικές γωνίες ή αξιοποιήστε στο έπακρο τη λειτουργία σταθεροποίησης εικόνας Movie Digital IS της Canon, για να ελαχιστοποιήσετε την αστάθεια της μηχανής στις λήψεις χειρός. Έτσι, έχετε την ελευθερία να κινείστε όταν κάνετε λήψεις, αντί να μένετε σταθεροί σε ένα σημείο. Η διαδικασία δεν ολοκληρώνεται με τη λήψη. Η δημιουργική επεξεργασία και ο τρόπος που μεταβαίνετε μεταξύ των λήψεων μπορούν να προσθέσουν ένα επιπλέον επίπεδο δράματος και ενδιαφέροντος.

Λάβετε υπόψη αυτές τις συμβουλές την επόμενη φορά που θα θέλετε να αφηγηθείτε μια συναρπαστική ιστορία με τη μηχανή σας και θα γίνετε αυθεντία στη δημιουργία ντοκιμαντέρ σε χρόνο μηδέν.

*Διατίθεται μόνο σε επιλεγμένες γλώσσες.



Σύνταξη: Matthew Richards